Sprzęt kuchenny

Historia porcelany cz 2
www.stylikomfort.pl

Europejską porcelanę XVIII wieku można podzielić na dwie odmiany kierując się jej składem oraz technika produkcji: porcelanę twardą typu miśnieńskiego, a także miękką porcelanę typu francuskiego.

Pierwszy typ wyrabiany był głownie przez manufaktury niemieckie, a także rosyjskie, włoskie i inne środkowoeuropejskie manufaktury. Był między nimi Ćmielów, od 1842 roku. Jej skład liczył 40-60% kaolinu, 20-30% skalenia, 20-30% kwarcu.

Porcelana typu miękkiego powstawała we Francji, Hiszpanii, we Włoszech oraz niektóre angielskie manufaktury. Składała się z 25-40% kaolinu, 25-40% skalenia, 30-45% kwarcu i która służyła głównie do wyrobów artystycznych i gospodarstwa domowego. Dodatkowo w Anglii powstała specjalna odmiana porcelany miękkiej, tzw. porcelana kostna. Nazwa ta pochodzi od procedury tworzenia porcelany, gdzie do podstawowego składu wmieszany jest popiół kostny.

Rozkwit porcelany w Europie przypada na wiek XVIII dzięki patronatom królewskim i książęcym. Pod koniec XVIII wieku poziom artystyczny wyrobów z porcelany obniżał się, zwłaszcza, iż w XIX wieku nie było korzystnych warunków do rozwoju przemysłu tej odmiany ceramiki. Europa coraz bardziej ubożała uwikłana w wojny napoleońskie. Nastały czasy ostrej konkurencji, powstało coraz więcej nowych fabryk porcelany - we Francji, Czechach, Niemczech, we Włoszech. Głównie walczono o ilość klientów i ceny produktów, co niestety niekorzystnie wpłynęło na ich wartość artystyczną. Porcelana jako efektowna odmiana ceramiki, była zawsze bardzo ceniona, a wręcz kochana. Stosowano ją głównie do mocno dekorowanych serwisów stołowych, które miały przysparzać domu świetności i dodawać mu prestiżu. Mimo kosztów związanych z pozyskiwaniem porcelany, malarze, rzeźbiarze czy dekoratorzy robili wszystko by ją uzyskać. Tworzyli oni z niej ozdobę poprzez strojenie jej w różny, ciekawy sposób. Coraz częściej na stołach oprócz zastawy porcelanowej pojawiały się figury porcelanowe, grupy tych figur, a nawet kompozycje budowli.

Do ozdabiania porcelanowych zastaw używano najczęściej sceny mitologiczne, sceny polowań, a ich kolekcje liczą ponad tysiąc sztuk. W 1753 roku powstał wspaniały inwentarz hrabiego Bruhla. Zawiera on nie tylko wazy, talerze czy inne przedmioty użytkowe ale ogromne ilości różnych figur: kościoły, świątynie, włoskie wieże, stodoły, stajnie, piramidy, gołębniki, młyny, groty, kaplice, a także baseny, kaplice, kaskady, słupy i inne elementy. Świątynia na przykład składa się z 264 części i mieści w sobie 74 figury, co stanowi piorunujący widok. Istniało jeszcze wiele podobnych zastaw, jednak były one skromniejsze i większość nie dotrwała do dziś, bądź uległa częściowemu zniszczeniu. Wśród zachowanych zbiorów wyróżnić można także przechowywaną w klasztorze Zwettl, pochodzącą z Wiednia zastawę z białej porcelany. W całości zachowała się także powstała w Berlinie zastawa przeznaczona dla Katarzyny II. Znajduje się ona teraz w Leningradzie wśród zborów Ermitażu. Popularne były także serwisy do kawy i herbaty, czekolady, które stanowiły odrębną pozycję i pełniły rolę dekoracji. Tworzyły one całościowe kolekcje bogato zdobione i eksponowane wśród innych porcelanowych wyrobów. Niekiedy partnerowały serwisom obiadowym, częściej jednak nabywano je jako indywidualne dzieła sztuki.

Większość producentów wzorowało się na starych i pierwotnych wyrobach, jednak powielane wzory stawały się coraz gorsze. W Polsce, w takich wytwórniach jak w Korcu, Baranówce czy Tomaszowie, powstawały rzeczy ładne, ciekawe, lecz nie dorównujące produktom manufaktur zagranicznych. Wyroby powstałe w XIX przybierały ciężkie formy i mimo iż naśladowały wzory paryskie czy serbskie, nie dorównywały im finezją.

Osiągnięciem polskiej porcelany stało się wyważone, zharmonizowane zestawienie barw. Kolorystyka polskiej porcelany do dziś ujmuje świeżością i wdziękiem. W drugiej połowie XIX wieku zaczęto szukać nowych pomysłów i stylów zrywając z naśladownictwem dawnych wzorów. Współcześnie porcelana jest ogólnie dostępna, a mniej czasochłonne metody zdobienia, wykorzystujące między innymi technikę laserową, sprawiają że ceny tej urokliwej odmiany ceramiki stają się bardziej przystępne. Nadal jednak ręcznie malowana porcelana jest najcenniejsza. August mocny mówił: „z porcelaną jest jak z pomarańczami, jeśli zachoruje się na jedno lub drugie, nigdy nie ma się tego dosyć i chce się zawsze mieć więcej”