Sprzęt kuchenny

Serwis obiadowy dawniej i dziś
www.stylikomfort.pl

Imprezy okolicznościowe, obiady z rodziną, święta, to czas kiedy wyciągamy z szaf najlepszą zastawę, która ma zdobić nasz stół. Ładny serwis obiadowy to także doskonały pomysł na prezent dla młodej pary czy rocznice ślubu. Początkowo ludzie, jadali na naczyniach glinianych, potem cynowych, srebrnych, fajansowych. Pojawienie się porcelany spowodowało rewolucje na stołach każdego człowieka. Początkowo naczynia porcelanowe pojawiały się w tych bogatszych domach, lecz wkrótce zagościły na dobre w domu każdego człowieka. Sprowadzana z Dalekiego Wschodu porcelana inspirowała i skłaniała do naśladownictwa. Jej delikatny wygląd budził zachwyt, pożądanie i chęć odkrycia sekretu jej składu. Gdy wreszcie udało się odkryć tajemnice jej powstawania szybko zaczęła ogarniać coraz to nowe tereny wypierając z użycia srebro i fajans. Porcelana w szybkim tempie znalazła się we wszystkich pałacach, a wkrótce i w każdym europejskim domu.

Początkowo na wspaniałe, specjalnie zamawiane serwisy mogli sobie pozwolić jedynie najwięksi panowie, bogaci władcy. Wykonywane one wówczas były ręcznie, robione z niezwykle cennego materiału. Ozdabiano je również ręcznie, a praca nad zamówieniem nierzadko trwała kilka lat. Zaczęły powstawać coraz to nowsze i ciekawsze wzory, rodzaje i formy tych ceramicznych naczyń. Kształty tych wyrobów w dalszym ciągu często nawiązywały do popularnych wyrobów ze srebra. Pojawiły się jednak także porcelanowe naczynia, które przeznaczone były konkretnie na potrawy gorące, czasem również na gorące napoje. Ceramiczne naczynia zamawiane były także na specjalne okazje bądź używane w określonym momencie dnia, wówczas to właśnie zaczęto ustalać reguły, które dotyczyć miały między innymi ich wielkości.

Pierwsze, jak również najbardziej znane serwisy składały się z setek elementów. Największym i najsłynniejszym serwisem świata pochodzącym z osiemnastego wieku jest Serwis Łabędzi. Serwis ten wykonany był w Miśni przez Jana Joachima Kändlera. Liczący 2 200 sztuk serwis przeznaczony był dla hrabiego Henryka Brühla. Kolejnym znanym porcelanowym serwisem była powstała pół wieku później Flora Danica. Była ona darem króla Danii dla carycy Katarzyny Wielkiej. Liczyła ona 1802 sztuk i przeznaczona był dla stu osób. Caryca Katarzyna Wielka została zamordowana zanim serwis został ukończony przez co pozostał on w Kopenhadze, gdzie powstał.

Serwisy dejeuner, serwisy śniadaniowe, przeznaczone były tylko dla jednej osoby, tak zwane solitaire, bądź dla dwóch czyli těte-á-těte. Przeznaczone były one do picia herbaty bądź porannej kawy. Serwisy těte-á-těte pochodziły już z XX wieku i składały się z tacy, filiżanki lub filiżanek ze spodkami, dzbanuszka, cukiernicy i dzbanka na mleko. Komplet taki czasem zawierał dodatkowo porcelanową łyżeczkę, jak również puszkę na herbatę. Serwisy te w swej skromności i delikatności wydają się być wprost stworzone dla wspólnego, romantycznego śniadania z ukochaną osobą.

Początkowo zwracano niewielką uwagę na to czy zastawa będzie jednorodna, a wręcz stawiano na różnorodność, która miała się wyróżnia, a zadaniem gospodarzy było zaskakiwać gości piękną i zróżnicowaną zastawą. Często także mieszano srebrną i porcelanową zastawę.

Gdy porcelana stała się tańsza i nie była już przeznaczona tylko dla najbogatszego społeczeństwa, w każdym domu znajdowały się przynajmniej dwa serwisy. Jeden z nich przeznaczony był do codziennego użytku. Przeznaczeniem drugiego było przyjmowanie gości. Miało to miejsce już w dziewiętnastym wieku. Każda gospodyni miała w szafie piękny, ulubiony serwis, którym mogła się pochwalić przed znajomymi. Skład serwisów był wówczas w miarę stały. Wchodziły w niego zestawy talerzy, tych większych i deserowych, wazy, półmiski sosjerki, jak również salaterki czy maselniczki. W podstawowy skład serwisu wchodziły także różnego rodzaju pojemniczki na przyprawy czy naczynia do suszenia kieliszków. Dodatkowo popularne były serwisy do deserów, składające się z talerzy i talerzyków do ciast, a także z waz i filiżaneczek przeznaczonych specjalnie na lody. Serwis do lodów zawierał także patery na ciasta, zwykle wielokondygnacyjne, również kosze na owoce, czarki czy spodeczki do konfitur. Z porcelany wykonane były także tak zwane surtout de table, czyli ozdoby stołu. Na taflach zwierciadlanych ustawiano porcelanowe figurki, wazoniki, koszyczki i budowle z cukru. Moda ta szybko przeminęła, a w połowie XIX w. zaczęto dekorować stoły miedzy innymi bukietami kwiatów.

W niektórych regionach jeszcze w XX w. zdarzały się efektowne dekoracje stołu. Ich bogactwo można było zauważyć na sali jadalnej zamku w Pszczynie. Dowodem są zdjęcia z 1914 roku przedstawiające stół ozdobiony poprzez ustawione pośrodku, grupy figurek. Z porcelany wykonywano nie tylko naczynia czy figurki. Stół zdobiły także sztućce o porcelanowych trzonkach, co wskazuje jak popularna stała się porcelana i jak szybko zaczęła dosłownie królować na stołach. Początkowo, jeszcze w XVIII wieku nie przestrzegano rozróżnienia naczyń do picia. Ale już wtedy, prawdopodobnie na wzór chiński, herbatę pito ze specjalnych czarek. Jednak po pewnym czasie, wielkość i kształt filiżanki uwarunkowana była od napoju, który był w niej podawany. W zależności więc od pitego trunku wyróżniano filiżanki do herbaty, inne do kawy białej, inne do czarnej, jak również inne do czekolady. Te ostatnie były wyższe, nieco smuklejsze, zaopatrzone w dwa uszka.

Ze względu na rodzaj podawanego napoju można było także rozróżnić kilka rodzajów dzbanków czy czajniczków. Zróżnicowanie czajniczków istniało także w przypadku różnych rodzajów herbaty. Inne były czajniczki do herbaty czarnej, inne do zielonej. Przykładem ciekawej i niestandardowej filiżanki była tak zwana trembleuse. Środek spodka towarzyszącemu tej filiżance otaczał ażurowy pierścień, co sprawiało, iż filiżanka była bardziej stabilna. Filiżanka ta miała zastosowania zwłaszcza wśród osób starszych, którym ze względu na wiek często trzęsły się ręce.

Pewnego rodzaju wynalazkiem był także tak zwany komplet telewizyjny. Pochodził on od dawnego solitaire. Mimo swojej oryginalności, pochodzący sprzed kilkudziesięciu lat wynalazek nie znalazł wielu zwolenników. Składał się on z owalnej, z jednej strony nieco szerszej, tacki, z lekkim wgłębieniem na filiżankę przy węższym boku, co miało być użyteczne podczas jednoczesnego picia kawy i oglądania telewizji. Wraz ze zmianami mody panującej w świecie zmieniają się również zastawy stołowe. Style tych przedmiotów są różne, dostosowane do preferencji nabywców.